Vì sao cần “xóa mù” AI (AI-literate)?
“Xóa mù” AI là có hiểu biết đầy đủ về AI, cách hoạt động, giới hạn và tiềm năng của AI để có thể sử dụng AI hiệu quả và có trách nhiệm.
Vì sao cần “xóa mù” AI (AI-literate)?
Hiểu cách hoạt động của AI là rất quan trọng để chúng ta có thể tương tác và quản lý nó một cách hiệu quả và có trách nhiệm. Nếu không hiểu rõ AI thì khó tránh khỏi các nhận thức sai lệch về nó.
AI không phải lúc nào cũng đúng
AI không phải là lực lượng toàn năng hay không sai lầm. Việc hiểu cách AI hoạt động giúp chúng ta nhận thức rằng nó chỉ là công cụ do con người tạo ra, có những giới hạn và sai lệch.
Nhận biết giới hạn và sai lệch của AI
Chỉ khi biết được cách hoạt động của AI, chúng ta mới có thể nhận biết những giới hạn và sai lệch của nó như:
- Không thể giải quyết tất cả các bài toán phức tạp.
- Dễ sai lầm khi dữ liệu đầu vào không chính xác.
- Dễ có thiên kiến nếu dựa trên dữ liệu đầu vào không toàn diện.
Hiểu những điểm này giúp chúng ta có thể sử dụng AI một cách hiệu quả và tránh bị nó lừa dối.
Đối phó với những giới hạn và sai lệch
Chỉ khi hiểu được giới hạn và sai lệch của AI, chúng ta mới có thể đối phó với chúng bằng cách:
- Kiểm tra dữ liệu vào để phát hiện thiên kiến.
- Đưa ra cách sử dụng AI hợp lý để giảm thiểu rủi ro.
- Bổ sung kiến thức để AI có thể hiểu được bài toán phức tạp hơn.
Vì vậy, hiểu được cách AI hoạt động sẽ giúp chúng ta sử dụng nó một cách có trách nhiệm và hiệu quả hơn.
Give students hands-on opportunities to understand how the technology works Giving students flawed datasets and hands-on activities can help them understand the limitations and potentials of AI.
Cho học sinh trải nghiệm thực tế hiểu cách công nghệ hoạt động
Để học sinh có thể hiểu được những gì có thể và những gì không thể làm được bằng AI cũng như những hạn chế và tiềm năng của nó, việc cho họ trải nghiệm thực tế với công nghệ là rất cần thiết.
Sử dụng dữ liệu sai lệch
Một cách là cho học sinh làm việc với những tập dữ liệu sai lệch hoặc lỗi thời để huấn luyện AI. Họ sẽ thấy AI dễ sai lầm khi dữ liệu đầu vào có vấn đề.
Thực hành với các ứng dụng AI
Có thể cho học sinh thực hành sử dụng các ứng dụng AI như nhận diện hình ảnh, phân loại ảnh, dự đoán dữ liệu… để họ có thể thấy được giá trị và giới hạn của chúng.
Trò chơi và hoạt động
Có thể tổ chức những trò chơi giả lập cách AI hoạt động để học sinh hiểu được quy trình phức tạp bên trong. Điều này giúp họ thấy được những điểm yếu của AI.
Ví dụ: Chơi trò chơi xác định thức ăn có ăn được hay không. Học sinh sẽ thấy AI dễ sai lầm khi không có đủ thông tin.
Chia sẻ kinh nghiệm
Giáo viên có thể chia sẻ những kinh nghiệm sử dụng AI trong cuộc sống để học sinh thấy được những hạn chế cũng như tiện ích của nó. Điều này sẽ khiến bài học trở nên sinh động và gần gũi hơn.
Tóm lại, những trải nghiệm thực tế với AI sẽ giúp học sinh hiểu rõ nhất cách nó hoạt động, từ đó nhận diện được những giới hạn và lợi ích của công nghệ này.
Discuss and analyze ethical questions about the technology Once students realize humans build and control AI, they can think about the ethical issues surrounding AI.
Thảo luận và phân tích các vấn đề đạo đức trong AI
Khi học sinh hiểu rằng con người là người xây dựng và điều khiển AI chứ không phải AI tự hành động, họ có thể nghĩ tới các vấn đề đạo đức xung quanh công nghệ này. Điều này rất quan trọng để họ trở thành người dùng AI có trách nhiệm.
Phân biệt chủng tộc và sai lệch giới tính
AI có thể gây ra phân biệt chủng tộc và sai lệch giới tính nếu không được xây dựng một cách công bằng. Học sinh cần được nêu lên vấn đề này để nhận thức được tầm quan trọng của dữ liệu đầu vào đa dạng, không sai lệch.
Xâm phạm quyền riêng tư
Các bài học về AI có thể thảo luận về các vấn đề xâm phạm quyền riêng tư liên quan đến công nghệ như camera giám sát, theo dõi vị trí, lọc dữ liệu cá nhân… Học sinh cần hiểu rõ về quyền riêng tư để trở thành người dùng AI thông thái.
Tác động xã hội và lao động
AI ảnh hưởng lớn đến xã hội và thị trường lao động. Học sinh cần được thảo luận về những tác động tích cực và tiêu cực tiềm ẩn để biết cách thích ứng. Chẳng hạn như tác động lên việc làm, sự bất bình đẳng trong xã hội…
Tự do sáng tạo
AI có thể ảnh hưởng đến tự do sáng tạo của con người. Do đó, học sinh cần được thảo luận về vấn đề này để có thể bảo vệ quyền sáng tạo của con người trước sự bành trướng của AI.
Tóm lại, thảo luận về các vấn đề đạo đức xung quanh AI sẽ giúp học sinh trở thành người dùng AI có trách nhiệm hơn.
How to interact effectively with AI Students need practice using AI tools to gain information, like how previous generations used card catalogs.
Cách tương tác hiệu quả với AI
Để có thể sử dụng AI một cách hiệu quả và có trách nhiệm, học sinh cần luyện tập thường xuyên với các công cụ AI.
Luyện tập với các công cụ AI
Các em cần luyện tập sử dụng các công cụ AI để lấy thông tin, giống như cách thế hệ trước học sử dụng hệ thống thẻ thư viện.
Ví dụ: khi sử dụng ChatGPT, họ cần biết cách đặt câu hỏi đúng để nhận được câu trả lời chính xác.
Tập trung vào nội dung và ý định
Khi tương tác với AI, học sinh cần tập trung vào nội dung và ý định của mình. AI sẽ dựa trên những gì người dùng cung cấp để trả lời.
Kiểm tra kết quả
Học sinh không được nhận ngay kết quả mà cần kiểm tra, so sánh với nhiều nguồn thông tin khác nhau để đảm bảo chất lượng. AI không phải lúc nào cũng đúng 100%.
Tự tin sử dụng AI
Học sinh cần được đào tạo để có thể tự tin sử dụng các công cụ AI một cách hiệu quả, tránh bị AI lừa dối.
Tóm lại, việc luyện tập thường xuyên và sử dụng AI một cách có trách nhiệm sẽ giúp học sinh tương tác hiệu quả với công nghệ. Đây là một kỹ năng cần thiết trong thời đại AI ngày nay.
Let students know that AI skills are not just for computer science experts Students should be exposed to how AI is used in the workforce and how they could use AI in their careers, even non-computer science fields.
Cho học sinh biết rằng kỹ năng AI không chỉ dành cho chuyên gia khoa học máy tính
Kỹ năng AI không chỉ dành cho các chuyên gia kỹ thuật mà là cần thiết cho mọi ngành nghề. Học sinh cần được tiếp xúc với cách AI được sử dụng trong lực lượng lao động ngày nay và cách họ có thể áp dụng AI trong sự nghiệp tương lai của mình.
AI ảnh hưởng đến mọi ngành nghề
AI đang ảnh hưởng đến mọi lĩnh vực. Ngay cả những người không làm việc trực tiếp với AI cũng sử dụng chúng để hoàn thành công việc tốt hơn.
Ví dụ:
- Bác sĩ sử dụng AI để chẩn đoán bệnh chính xác hơn.
- Nhà báo sử dụng AI để phân tích dữ liệu và tạo nội dung.
- Giáo viên sử dụng AI để cải thiện quá trình giảng dạy.
Kỹ năng AI giúp cải thiện hiệu quả công việc
Ngay cả những người không phát triển AI cũng cần biết cách sử dụng chúng để hoàn thành công việc tốt hơn. Kỹ năng AI như sử dụng công cụ AI, hiểu cách hoạt động của chúng sẽ giúp cải thiện hiệu quả công việc.
Cần kỹ năng AI để tham gia chính sách và quyết định
Ngay cả khi không trực tiếp sử dụng AI, những người làm chính sách hoặc bầu cử cũng cần hiểu biết về công nghệ này. Kỹ năng AI giúp họ đưa ra quyết định sáng suốt hơn.
Tóm lại, học sinh cần được giáo dục về AI để hiểu rằng kỹ năng này không chỉ nhằm phát triển sự nghiệp kỹ thuật mà còn giúp ích cho mọi ngành nghề, cho việc tham gia xã hội và đưa ra quyết định đúng đắn hơn.
AI will work best when designed by diverse people Having people from diverse backgrounds can help identify and reduce biases in AI. Students need to understand they can help ensure AI works better. In summary, AI literacy prepares students for an AI-shaped future, makes them more responsible citizens, and helps them manage technology effectively. AI knowledge is now essential for all people.
AI hoạt động tốt nhất khi được thiết kế bởi những người có phông kiến thức và văn hóa đa dạng
Để AI hoạt động tốt nhất, nó cần được thiết kế bởi những người đa dạng về ngành nghề, giới tính, chủng tác, nghề nghiệp… Điều này giúp phát hiện và loại bỏ được các thiên kiến trong AI. Học sinh cần hiểu rằng họ có thể đóng góp để AI hoạt động tốt hơn.
Nhóm đa dạng có thể loại bỏ thiên kiến
Những người đa dạng về nền tảng có thể phát hiện ra những thiên kiến trong dữ liệu và thuật toán AI mà những người đồng nhất không nhận ra được. Họ có thể giúp xây dựng AI công bằng và toàn diện hơn.
Học sinh cần được khuyến khích tham gia
Nhiều học sinh, đặc biệt là những em thuộc cộng đồng thiểu số, chưa tin tưởng mình có thể tham gia phát triển AI. Họ cần được khuyến khích tham gia để mang đa dạng vào trong AI.
Đảm bảo AI phục vụ tốt cho mọi người
AI chỉ hoạt động tốt khi phục vụ cho tất cả mọi người. Những người tạo ra AI cần đại diện được nhiều nhóm người khác nhau để đảm bảo AI phục vụ cho tất cả mọi người.
Tầm quan trọng của vai trò con người
Cuối cùng, học sinh cần hiểu rằng bất kể AI hoạt động như thế nào thì vai trò của con người vẫn rất quan trọng, đặc biệt là con người đa dạng. Con người vẫn kiểm soát và điều chỉnh AI.
Tóm lại, AI hoạt động tốt nhất khi được thiết kế và kiểm soát bởi những người đa dạng. Học sinh cần hiểu rằng họ có thể đóng góp để AI hoạt động tốt hơn, phục vụ tốt hơn cho xã hội. Đây cũng chính là trách nhiệm của họ khi trở thành công dân toàn cầu.
Xem thêm:
